Прававыя падставы апрацоўкі

Згода суб’екта персанальных даных

У адпаведнасці з абзацам пятнаццатым артыкула 6 Закона згода суб’екта персанальных даных на апрацоўку не патрабуецца пры атрыманні персанальных даных аператарам на падставе дагавора, заключанага (заключанага) з суб’ектам персанальных даных, у мэтах учынення дзеянняў, устаноўленых гэтым дагаворам.

Апрацоўка персанальных даных па гэтай прававой падставе будзе адпавядаць Закону, калі:

• аператар ажыццяўляе апрацоўку персанальных даных толькі той фiзiчнай асобы, якая з’яўляецца (будзе з’яўляцца) бокам па дагавору, заключанаму (заключаемаму) з аператарам.

  У выпадку, калі для выканання сваіх абавязацельстваў, прадугледжаных дагаворам, аператару неабходна апрацоўваць персанальныя даныя іншых фізічных асоб (якія не з’яўляюцца бокам па дагавору, заключанаму (заключанаму) з аператарам), патрабуецца згода такіх фізічных асоб, калі ў аператара адсутнічае іншая прававая падстава на апрацоўку іх персанальных даных, прадугледжанае заканадаўчымі актамі.

  Прыклад.
  У артыкуле 18 Закона ад 25 лістапада 1999 г. № 326-З ”О туризме“ вызначана, што аказанне турыстычных паслуг ажыццяўляецца ў адпаведнасці з Правіламі аказання турыстычных паслуг, якія зацвярджаюцца Саветам Міністраў Рэспублікі Беларусь.

  У адпаведнасці з пунктам 23 Правіл аказання турыстычных паслуг, зацверджаных пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 12 лістапада 2014 г. № 1064 ”Об утверждении правил оказания туристических услуг“ (далей – Правілы), аказанне турыстычных паслуг ажыццяўляецца выключна на падставе тыпавой формы дагавора.

  Указанай пастановай зацверджана тыпавая форма дагавора, у адпаведнасці з якой у дадатку да дагавора неабходна ўказаць таксама звесткі аб асобах, якім аказваюцца турыстычныя паслугі.

  У адпаведнасці з пунктам 27 Правілаў заказчык абавязаны прадаставіць выканаўцу інфармацыю аб сабе і трэціх асобах, на карысць якіх заключаецца дагавор, у аб’ёме, неабходным для выканання абавязацельстваў па такой дамове, у тым ліку дадзеныя дакументаў, якія сведчаць яго асобу або асобы трэціх асоб.

  
  У сувязі з гэтым не патрабуецца атрыманне згоды на апрацоўку персанальных даных у заказчыка і трэціх асоб (суб’екты персанальных даных) пры заключэнні дагавора ў адпаведнасці з яго тыпавой формай.

• аператар ажыццяўляе апрацоўку толькі тых персанальных даных фiзiчнай асобы, якiя ўказаны ў дагаворы або атрыманы пры заключэннi дагавора з аператарам;

• аператар ажыццяўляе апрацоўку персанальных даных фізічнай асобы толькі для мэт здзяйснення дзеянняў, устаноўленых дагаворам, г.зн. калі апрацоўка персанальных даных з’яўляецца неабходнай для аказання паслуг, выканання работ, выканання дзеянняў у адносінах да канкрэтнай фізічнай асобы, і без апрацоўкі такіх даных выкананне абавязацельстваў па дагавору немагчыма або істотна ўскладнена.

  Прыклад.
  Паміж аператарам і суб’ектам персанальных даных заключаны дагавор куплі-продажу, па якім аператар абавязаны ажыццявіць дастаўку тавараў. Для гэтай мэты аператар можа апрацоўваць імя, прозвішча, адрас месца жыхарства і (або) нумар тэлефона суб’екта персанальных даных.

  Важна!
  Для апрацоўкі персанальных даных фiзiчнай асобы ў iншых мэтах, не звязаных з заключэннем (выкананнем) дагавора, патрабуецца згода фiзiчнай асобы або iншая прававая падстава, прадугледжаная заканадаўчымi актамi.

  У названым вышэй прыкладзе апрацоўка аператарам персанальных даных суб’екта (імя, прозвішча, адрас месца жыхарства, кантактныя даныя) з мэтай накіравання яму інфармацыі рэкламнага характару або новай камерцыйнай прапановы на прававой падставе, прадугледжанай абзацам пятнаццатым артыкула 6 Закона, недапушчальная;

• аператар можа ажыццяўляць апрацоўку персанальных даных суб’екта персанальных даных на стадыі заключэння дагавора. Пры гэтым дагавор з суб’ектам персанальных даных у далейшым можа быць не заключаны.

Згодна з абзацам шаснаццатым артыкула 6 Закона згода суб’екта персанальных даных не патрабуецца пры апрацоўцы персанальных даных, калі яны ўказаны ў дакуменце, адрасаваным аператару і падпісаным суб’ектам персанальных даных, у адпаведнасці са зместам такога дакумента.

Гэта прававая падстава можа быць прыменена, калі:

• дакумент адрасаваны аператару;
• дакумент падпісаны суб’ектам персанальных даных (уласнаручна або з выкарыстаннем электроннага лічбавага подпісу або іншых тэхнічных сродкаў, камп’ютэрных праграм, інфармацыйных сістэм або інфармацыйных сетак, калі такі спосаб падпісання дае магчымасць дакладна ўстанавіць, што дакумент падпісаны суб’ектам персанальных даных);
• апрацоўцы падлягаюць тыя персанальныя даныя, якія пазначаны ў дакуменце;
• апрацоўка ажыццяўляецца для мэт, указаных у дакуменце.

Прыклад.
Вельмі распаўсюджаным прыкладам апрацоўкі персанальных даных на гэтай падставе з’яўляецца падача заяў на аказанне матэрыяльнай дапамогі, частковае пакрыццё кошту пуцёвак санаторна-курортныя і аздараўленчыя ўстановы, кампенсаванне кошту падпіскі, абанементаў і да т.п.

У адпаведнасці з абзацам восьмым артыкула 6 Закона згода суб’екта персанальных даных на апрацоўку персанальных даных не патрабуецца, калі апрацоўка неабходна для афармлення працоўных (службовых) адносін, а таксама ў працэсе працоўнай (службовай) дзейнасці суб’екта персанальных даных у выпадках, прадугледжаных заканадаўствам.

У сувязі з няроўным статусам бакоў у рамках працоўных адносін згоду работнікаў на апрацоўку іх персанальных даных наймальнікам, як правіла, не можа мець свабоднага характару і, адпаведна, выступаць прававой падставай для апрацоўкі. У большасці выпадкаў такая апрацоўка здзяйсняецца з-за патрабаванняў заканадаўства.

Пры выкарыстанні дадзенай прававой падставы да выпадкаў, прадугледжаных заканадаўствам, трэба адносіць такія выпадкі, калі апрацоўка персанальных даных і кола апрацоўваемых персанальных даных работнікаў прама прадугледжваюцца ў актах заканадаўства, так і выпадкі, калі ў акце заканадаўства дадзеная інфармацыя непасрэдна не ўказана, але неабходнасць такой апрацоўкі прама выцякае з прадпісанняў такога акта, які ўскладае на наймальніка пэўныя абавязкі.

Прыклады.
Пры прыёме на працу работнік запаўняе шэраг дакументаў, у тым ліку асабісты лісток па ўліку кадраў. Патрабаванні да афармлення дакументаў і іх формы ўстаноўлены заканадаўствам.

Працоўным кодэксам Рэспублікі Беларусь прадугледжаны пэўныя гарантыі для асобных катэгорый работнікаў (у сувязі з цяжарнасцю, наяўнасцю дзяцей, інваліднасцю, пры службовых камандзіроўках, у сувязі з пераездам на работу ў іншую мясцовасць і да т.п.), якія наймальнік абавязаны прадаставіць. Аднак пералік дакументаў, неабходных для прадастаўлення гарантыі, заканадаўствам не ўстаноўлены і вызначаецца ў кожнай канкрэтнай сітуацыі, зыходзячы з гарантыі.

І ў першым, і ў другім выпадках прававой падставай для апрацоўкі персанальных даных работнікаў з’яўляецца абзац восьмы артыкула 6 Закона.

У мэтах вызначэння аднастайных падыходаў да апрацоўкі наймальнікамі персанальных даных работнікаў, а таксама суіскальнікаў на працаўладкаванне Нацыянальным цэнтрам абароны персанальных даных падрыхтаваны і ўзгоднены з Міністэрствам працы і сацыяльнай абароны Рэкамендацыі па апрацоўцы персанальных даных у сувязі з працоўнай (службовай) дзейнасцю.

Згодна з абзацам васемнаццатым артыкула 6 Закона згоду суб’екта персанальных даных на апрацоўку персанальных даных не патрабуецца для абароны жыцця, здароўя або іншых жыццёва важных інтарэсаў суб’екта персанальных даных або іншых асоб, калі атрыманне згоды суб’екта персанальных даных немагчыма.

У большай ступені дадзеная прававая падстава дастасавальна пры аказанні медыцынскай дапамогі ў выпадках, калі асоба не ў стане выказаць згоду (па прычыне хваравітага, несвядомага стану такой асобы і да т.п.).

Згодна з абзацам дзевятнаццатым артыкула 6 Закона згода суб’екта персанальных даных не патрабуецца ў адносінах да распаўсюджаных раней персанальных даных да моманту заявы суб’ектам персанальных даных патрабаванняў аб спыненні апрацоўкі распаўсюджаных персанальных даных, а таксама аб іх выдаленні пры адсутнасці іншых падстаў для апрацоўкі персанальных даных, прадугледжаных Законам і іншымі заканадаўчымі актамі.

Гэта падстава з’яўляецца развіццём палажэнняў абзаца сёмага артыкула 1 Закона і прымяняецца пры апрацоўцы агульнадаступных персанальных даных, якія раней былі распаўсюджаны (гэта значыць накіраваны на азнаямленне нявызначанага кола асоб):

• самім суб’ектам персанальных даных;
• са згоды суб’екта персанальных даных.

  Прыклад.
  Аператар выкарыстоўвае інфармацыю аб суб’екце персанальных даных з артыкула, апублікаванага ў сродках масавай інфармацыі са згоды суб’екта персанальных даных;
  

• у адпаведнасці з патрабаваннямі заканадаўчых актаў.

  Прыклад.
  Аператар накіроўвае запрашэнні для ўдзелу ў мерапрыемстве, выкарыстоўваючы пры гэтым інфармацыю аб кіраўніках арганізацый, размешчаную на іх афіцыйных сайтах у адпаведнасці з патрабаваннямі Указа Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 1 лютага 2010 г. нумар 60 ”Аб мерах па ўдасканаленню выкарыстання нацыянальнага сегмента сеткі Інтэрнэт“.

Калі суб’ект персанальных даных заявіў патрабаванне аб спыненні апрацоўкі распаўсюджаных персанальных даных, а таксама аб іх выдаленні, іх апрацоўка павінна быць спынена, калі ў аператара няма іншых падстаў для апрацоўкі персанальных даных, прадугледжаных Законам або іншымі заканадаўчымі актамі.

У адпаведнасці з абзацам дваццатым артыкула 6 Закона згода суб’екта персанальных даных на апрацоўку персанальных даных не патрабуецца ў выпадках, калі апрацоўка персанальных даных з’яўляецца неабходнай для выканання абавязкаў (паўнамоцтваў), прадугледжаных заканадаўчымі актамі.

Гэта прававая падстава, як правіла, прымяняецца ў выпадках, калі маюць месца прэвалюючыя інтарэсы дзяржавы і грамадства над правамі канкрэтнага суб’екта персанальных даных, у прыватнасці, калі апрацоўка неабходна для рэалізацыі дзяржаўных функцый (напрыклад, адпраўленне правасуддзя, барацьба з карупцыяй), якія не могуць залежаць ад волевыяўлення асобнай асобы.

Апрацоўку персанальных даных па гэтай падставе могуць ажыццяўляць як дзяржаўныя органы для выканання сваіх задач і функцый, так і іншыя арганізацыі пры выкананні ўскладзеных на іх абавязкаў (паўнамоцтваў) у грамадскіх інтарэсах.

Прыклады.
У адпаведнасці з пунктам 1 артыкула 4 Жыллёвага кодэкса Рэспублікі Беларусь мясцовыя выканаўчыя і распарадчыя органы штогод з 1 лютага да 1 мая ўдакладняюць даныя, якія з’яўляюцца падставай для захавання права грамадзян знаходзіцца на ўліку маючых патрэбу ў паляпшэнні жыллёвых умоў. Апрацоўка персанальных даных для гэтай мэты мясцовымі выканаўчымі і распарадчымі органамі ажыццяўляецца без згоды суб’екта персанальных даных.

Законам Рэспублікі Беларусь ад 30 чэрвеня 2014 г. № 165-З ”Аб мерах па прадухіленні легалізацыі даходаў, атрыманых злачынным шляхам, фінансавання тэрарыстычнай дзейнасці і фінансавання распаўсюджвання зброі масавага паражэння“ шэраг абавязкаў (у тым ліку па верыфікацыі, ідэнтыфікацыі ўдзельнікаў фінансавых аперацый) устаноўлены для арганізацый, якія з’яўляюцца ўдзельнікамі фінансавых аперацый.

Пры гэтым як апрацоўку персанальных даных, якая з’яўляецца неабходнай для выканання абавязкаў (паўнамоцтваў), прадугледжаных заканадаўчымі актамі, трэба разглядаць як сітуацыю, калі паўнамоцтвы прама прадугледжаны заканадаўчымі актамі, так і выпадкі, калі заканадаўчы акт утрымлівае адсылачную норму да падзаконных актаў аб вызначэнні парадку рэалізацыі. абавязкаў (паўнамоцтваў).

Прыклад.
Законам Рэспублікі Беларусь ад 5 лістапада 1992 г. № 1914-XII ”Аб воінскім абавязку і воінскай службе“ прадугледжана вядзенне воінскага ўліку прызыўнікоў і ваеннаабавязаных у мясцовых выканаўчых і распарадчых органах, ваенных камісарыятах (адасобленых падраздзяленнях) і арганізацыях у парадку, вызначаемым Палажэннем аб воінскім уліку, якое зацвярджаецца Урадам Рэспублікі Беларусь.

Палажэннем аб воінскім уліку, зацверджаным пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 18 снежня 2003 г. № 1662, вызначана, што для вядзення воінскага ўліку кіраўнікі мясцовых органаў улады, якія вядуць воінскі ўлік, службовыя асобы, адказныя за ваенна-ўліковую працу (работнікі па воінскім уліку), абавязаны ўносіць у кнігі ўліку і ў карткі першаснага ўліку змяненні ў частцы прозвішча, уласнага імя, імя па бацьку (калі такое ёсць), сямейнага становішча, складу сям’і, узроўню асноўнай адукацыі, месца асноўнай работы (вучобы), займаемай пасады ( спецыяльнасці, прафесіі) па месцы асноўнай работы, стану здароўя, месца жыхарства і іншыя змяненні і ў месячны тэрмін паведамляць аб зменах, што адбыліся ў ваенны камісарыят раёна (горада) (адасобленае падраздзяленне).

Трэба ўлічваць, што большасць падстаў, пералічаных у артыкуле 6 Закона, з’яўляюцца прыватнымі выпадкамі апрацоўкі персанальных даных, неабходнай для выканання абавязкаў (паўнамоцтваў), прадугледжаных заканадаўчымі актамі. Уключэнне такіх падстаў у якасці самастойных накіравана на спрашчэнне правапрымянення, аблягчэнне ”пазнавання“ як аператарамі, так і грамадзянамі найбольш распаўсюджаных выпадкаў апрацоўкі персанальных даных без згоды.

Прававая падстава, прадугледжаная абзацам дваццатым артыкула 6 Закона, як падстава больш агульнага парадку прымяняецца пры адсутнасці канкрэтызуе яго падставы ў дадзеным артыкуле або іншым заканадаўчым акце.

Згодна з абзацам трынаццатым артыкула 6 Закона згода суб’екта персанальных даных на апрацоўку персанальных даных не патрабуецца ў навуковых або іншых даследчых мэтах пры ўмове абавязковага абязлічвання персанальных даных.

Гэта прававая падстава можа быць прыменена пры адначасовым выкананні наступных умоў:

• апрацоўка персанальных даных ажыццяўляецца ў навуковых або іншых даследчых мэтах;
• персанальныя даныя абязлічаныя.

Прыклад.
Аператар электрасувязі перадае персанальныя даныя ў абязлічаным выглядзе арганізацыям, якія акрэдытаваны згодна з пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 8 лістапада 2005 г. № 1240 ”О некоторых вопросах проведения опросов общественного мнения, относящихся к республиканским референдумам, выборам и общественно-политической ситуации в стране, и об опубликовании их результатов в средствах массовой информации“, для правядзення даследаванняў і апытанняў грамадскай думкі.

Пад абязлічваннем персанальных даныхх разумеюцца дзеянні, у выніку якіх становіцца немагчымым без выкарыстання дадатковай інфармацыі вызначыць прыналежнасць персанальных даных канкрэтнаму суб’екту персанальных даных.

Парадак абязлічвання прадугледжаны Палажэннем аб парадку тэхнічнай і крыптаграфічнай абароны інфармацыі ў інфармацыйных сістэмах, прызначаных для апрацоўкі інфармацыі, распаўсюджванне і (або) прадастаўленне якой абмежавана, зацверджаным загадам Аператыўна-аналітычнага цэнтра пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь ад 20 лютага 2020 г. № 66 ” О мерах по реализации Указа Президента Республики Беларусь от 9 декабря 2019 г. № 449“.

Важна!
Гэта прававая падстава не можа прымяняцца пры апрацоўцы абязлічаных персанальных даных, накіраванай на прыцягненне ўвагі да аб’екта рэкламавання, фарміраванне або падтрыманне цікавасці да яго і (або) яго прасоўванне на рынку.