Асноўныя правы суб'екта персанальных даных
Суб’екты персанальных даных у адпаведнасці з Законам Рэспублікі Беларусь ад 7 мая 2021 г. № 99-З ”О защите персональных данных“ (далей – Закон) надзелены шырокім колам правоў. Правы суб’екта персанальных даных з’яўляюцца дзейсным інструментам кантролю за апрацоўкай прыналежных яму персанальных даных.
Важна!
Адпаведныя правы належаць суб’екту персанальных даных незалежна ад прававой падставы апрацоўкі персанальных даных (на падставе згоды або без яе атрымання).
Асноўныя правы суб'ектаў персанальных даных замацаваны ў Законе. Да іх адносяцца:
У адпаведнасці з пунктам 8 артыкула 5 Закона суб’ект персанальных даных мае права адклікаць сваю згоду ў парадку, устаноўленым Законам.
Важна!
Права на адкліканне згоды суб’екта персанальных даных можа быць рэалізавана толькі ў тым выпадку, калі прававой падставай апрацоўкі персанальных даных выступае згода суб’екта персанальных даных.
У выпадках, калі апрацоўка персанальных даных ажыццяўляецца без згоды суб’екта персанальных даных на іншай прававой падставе (напрыклад, у мэтах учынення дзеянняў, устаноўленых у дагаворы, які заключыў і аператар, і суб’ект персанальных даных), суб’ект персанальных даных дадзеным правам не валодае. У сувязі з гэтым пры паступленні заявы суб’екта персанальных даных аб рэалізацыі права на адкліканне згоды аператар паведамляе яму аб немагчымасці рэалізацыі дадзенага права.
Прававым наступствам адклікання з’яўляецца страта аператарам права на апрацоўку персанальных даных гэтага суб’екта, за выключэннем выпадкаў, калі аператар мае іншыя прадугледжаныя Законам падставы для апрацоўкі такіх даных.
Важна!
Суб’ект персанальных даных не абавязаны тлумачыць і абгрунтоўваць прычыны адклікання згоды на апрацоўку даных.
У выпадках, калі апрацоўка персанальных даных ажыццяўляецца без згоды суб’екта персанальных даных на іншай прававой падставе (напрыклад, у мэтах учынення дзеянняў, устаноўленых у дагаворы, які заключыў аператар і суб’ект персанальных даных) суб’ект персанальных даных разгледжваемым правам не валодае. У сувязі з гэтым пры паступленні заявы суб’екта персанальных даных аб рэалізацыі права на адкліканне згоды аператар паведамляе яму аб немагчымасці рэалізацыі дадзенага права.
Прававым наступствам адклікання з’яўляецца страта аператарам права на апрацоўку персанальных даных гэтага суб’екта, за выключэннем выпадкаў, калі аператар мае іншыя прадугледжаныя Законам падставы для апрацоўкі такіх даных.
Суб’ект персанальных даных мае права на атрыманне інфармацыі, якая датычыцца апрацоўкі сваіх персанальных даных, якая змяшчае:
- найменне (прозвішча, уласнае імя, імя па бацьку (калі такое ёсць)) і месца знаходжання (адрас месца жыхарства (месца знаходжання)) аператара;
- пацвярджэнне факта апрацоўкі персанальных даных аператарам (упаўнаважанай асобай);
- яго персанальныя даныя і крыніца іх атрымання;
- прававыя падставы і мэты апрацоўкі персанальных даных;
- тэрмін, на які дадзена яго згода;
- найменне і месца знаходжання ўпаўнаважанай асобы, якая з’яўляецца дзяржаўным органам, юрыдычнай асобай Рэспублікі Беларусь, іншай арганізацыяй, калі апрацоўка персанальных даных даручана такой асобе;
- іншую інфармацыю, прадугледжаную заканадаўствам.
Важна!
Права на адкліканне згоды суб’екта персанальных даных можа быць рэалізавана толькі ў тым выпадку, калі прававой падставай апрацоўкі персанальных даных выступае згода суб’екта персанальных даных.
Аператар абавязаны на працягу пяці рабочых дзён пасля атрымання адпаведнай заявы суб’екта персанальных даных, калі іншы тэрмін не ўстаноўлены заканадаўчымі актамі, прадаставіць яму ў даступнай форме інфармацыю, якая датычыцца апрацоўкі персанальных даных або паведаміць яе аб прычынах адмовы ў яе прадастаўленні. Прадастаўляецца такая інфармацыя суб’екту персанальных даных бясплатна, за выключэннем выпадкаў, прадугледжаных заканадаўчымі актамі.
Інфармацыя, якая датычыцца апрацоўкі персанальных даных суб’екта, не прадастаўляецца:
- калі персанальныя даныя могуць быць атрыманы любой асобай праз накіраванне запыту ў парадку, устаноўленым заканадаўствам, або доступу да інфармацыйнага рэсурсу (сістэмы) у глабальнай камп’ютарнай сетцы Інтэрнэт;
калі апрацоўка персанальных даных ажыццяўляецца:
- у адпаведнасці з заканадаўствам аб дзяржаўнай статыстыцы;
- у адпаведнасці з заканадаўствам у галіне нацыянальнай бяспекі, аб абароне, аб барацьбе з карупцыяй, аб барацьбе з тэрарызмам і супрацьдзеянні экстрэмізму, аб прадухіленні легалізацыі даходаў, атрыманых злачынным шляхам, фінансавання тэрарыстычнай дзейнасці і фінансавання распаўсюджвання зброі масавага паражэння, аб Дзяржаўнай граніцы Рэспублікі Беларусь;
- у адпаведнасці з заканадаўствам аб аператыўна-вышуковай дзейнасці, працэсуальна-выканаўчым заканадаўствам аб адміністрацыйных правапарушэннях, крымінальна-працэсуальным, крымінальна-выканаўчым заканадаўствам;
- па пытаннях вядзення крыміналістычных улікаў;
- у іншых выпадках, прадугледжаных заканадаўчымі актамі.
Суб’ект персанальных даных мае права патрабаваць ад аператара унясення змяненняў у свае персанальныя даныя ў выпадку, калі персанальныя даныя з’яўляюцца няпоўнымі, устарэлымі ці недакладнымі.
Пры падачы заявы для ўнясення змяненняў у персанальныя даныя суб’ект персанальных даных прыкладае адпаведныя дакументы і (або) іх завераныя ва ўстаноўленым парадку копіі, якія пацвярджаюць неабходнасць унясення змяненняў.
Аператар абавязаны ў пятнаццацідзённы тэрмін пасля атрымання заявы суб’екта персанальных даных унесці адпаведныя змяненні ў яго персанальныя даныя і паведаміць аб гэтым суб’екту персанальных даных або паведаміць суб’екту персанальных даных аб прычынах адмовы ва ўнясенні такіх змяненняў, калі іншы парадак унясення змяненняў у персанальныя даныя не ўстаноўлены заканадаўчымі актамі.
Суб’ект персанальных даных мае права атрымліваць ад аператара інфармацыю аб прадастаўленні сваіх персанальных даных трэцім асобам.
Гэта права можа быць рэалізавана адзін раз у каляндарны год, а прадастаўленне адпаведнай інфармацыі ажыццяўляецца бясплатна.
Аператар абавязаны ў пятнаццацiдзённы тэрмiн пасля атрымання заявы суб'екта персанальных даных:
- даць яму інфармацыю аб тым, якія персанальныя даныя гэтага суб’екта і каму даваліся на працягу года, які папярэднічаў даце падачы заявы, або
- паведаміць суб’екту персанальных даных аб прычынах адмовы ў яе прадастаўленні.
Інфармацыя аб прадастаўленні персанальных даных трэцім асобам можа не прадастаўляцца, калі апрацоўка персанальных даных ажыццяўляецца ў адпаведнасці з заканадаўствам аб выканаўчым вядзенні, пры ажыццяўленні правасуддзя і арганізацыі дзейнасці судоў агульнай юрысдыкцыі, а таксама ў выпадках, прадугледжаных пунктам 3 артыкула 11 Закона:
- калі персанальныя даныя могуць быць атрыманы любой асобай праз накіраванне запыту ў парадку, устаноўленым заканадаўствам, або доступу да інфармацыйнага рэсурсу (сістэмы) у глабальнай камп’ютарнай сетцы Інтэрнэт;
- калі апрацоўка персанальных даных ажыццяўляецца:
- у адпаведнасці з заканадаўствам аб дзяржаўнай статыстыцы;
- у адпаведнасці з заканадаўствам у галіне нацыянальнай бяспекі, аб абароне, аб барацьбе з карупцыяй, аб барацьбе з тэрарызмам і супрацьдзеянні экстрэмізму, аб прадухіленні легалізацыі даходаў, атрыманых злачынным шляхам, фінансавання тэрарыстычнай дзейнасці і фінансавання распаўсюджвання зброі масавага паражэння, аб Дзяржаўнай граніцы Рэспублікі Беларусь;
- у адпаведнасці з заканадаўствам аб аператыўна-вышуковай дзейнасці, працэсуальна-выканаўчым заканадаўствам аб адміністрацыйных правапарушэннях, крымінальна-працэсуальным, крымінальна-выканаўчым заканадаўствам;
- па пытаннях вядзення крыміналістычных улікаў;
- у іншых выпадках, прадугледжаных заканадаўчымі актамі.
Суб'ект персанальных даных мае права патрабаваць ад аператара бясплатнага спынення апрацоўкі сваіх персанальных даных, уключаючы іх выдаленне, пры адсутнасці падстаў для апрацоўкі персанальных даных, прадугледжаных Законам і іншымі заканадаўчымі актамі, напрыклад:
- пры апрацоўцы персанальных даных па заканчэнню ўстаноўленага тэрмiну iх захоўвання;
- калі персанальныя даныя носяць залішні характар;
- калі няма належнай прававой падставы для апрацоўкі персанальных даных.
Аператар пры адсутнасці падстаў для апрацоўкі персанальных даных абавязаны ў пятнаццацідзённы тэрмін пасля атрымання заявы суб’екта персанальных даных спыніць апрацоўку персанальных даных, а таксама ажыццявіць іх выдаленне (забяспечыць спыненне апрацоўкі персанальных даных, а таксама іх выдаленне ўпаўнаважанай асобай) і паведаміць аб гэтым суб’екту персанальных даных.
Пры адсутнасці тэхнічнай магчымасці выдалення персанальных даных аператар абавязаны прыняць меры па недапушчэнню далейшай апрацоўкі персанальных даных, уключаючы іх блакіраванне, і паведаміць аб гэтым суб’екту персанальных даных у той жа тэрмін.
Важна!
Варта ўлічваць, што аператар мае права адмовіць суб’екту персанальных даных у задавальненні патрабаванняў аб спыненні апрацоўкі яго персанальных даных і (або) іх выдаленні пры наяўнасці падстаў для апрацоўкі персанальных даных, прадугледжаных Законам і іншымі заканадаўчымі актамі. Напрыклад, калі заканадаўствам устаноўлена неабходнасць захоўвання дакументаў, якія змяшчаюць персанальныя даныя, на працягу пэўнага тэрміну.
Суб’ект персанальных даных мае права абскардзіць дзеянні (бяздзеянне) і рашэнні аператара, якія парушаюць яго правы пры апрацоўцы персанальных даных, ва ўпаўнаважаны орган па абароне правоў суб’ектаў персанальных даных.
Прынятае ўпаўнаважаным органам па абароне правоў суб’ектаў персанальных даных рашэнне можа быць абскарджана суб’ектам персанальных даных у судзе у парадку, устаноўленым грамадзянскім працэсуальным заканадаўствам.
Падрабязней аб парадку абскарджання дзеянняў (бяздзеянняў) і рашэнняў аператара глядзіце на старонцы сайта ”Падача скаргі“.
Суб’ект персанальных даных мае права на кампенсацыю маральнай шкоды, прычыненай з прычыны парушэння яго правоў, устаноўленых Законам.
Кампенсацыя маральнай шкоды ажыццяўляецца незалежна ад кампенсацыі маёмаснай шкоды і панесеных суб’ектам персанальных даных страт.
Кампенсацыя маральнай шкоды ажыццяўляецца ў адпаведнасці з грамадзянскім і грамадзянскім працэсуальным заканадаўствам.
Рэалізацыя праў суб'екта персанальных даных
Правы суб’екта персанальных даных рэалізуюцца шляхам падачы заявы аператару. У выпадку накіравання заявы суб’екта персанальных даных для рэалізацыі сваіх праў упаўнаважанай асобе, апошні не абавязаны адказваць на гэты запыт. Разам з тым, адказ упаўнаважанай асобай на заяву суб’екта персанальных даных не будзе супярэчыць заканадаўству аб персанальных даных.
Парадак падачы заявы суб’ектам персанальных даных аператару ўстаноўлены ў артыкуле 14 Закона.
Для рэалізацыі правоў, прадугледжаных артыкуламі 10 – 13 Закона, суб’екту персанальных даных неабходна падаць аператару заяву ў пісьмовай форме або ў выглядзе электроннага дакумента.
Заява суб'екта персанальных даных павінна змяшчаць:
- прозвішча, уласнае імя, імя па бацьку (калі такое ёсць) суб’екта персанальных даных, адрас яго месца жыхарства (месца знаходжання);
- дату нараджэння суб’екта персанальных даных;
- ідэнтыфікацыйны нумар суб’екта персанальных даных, пры адсутнасці такога нумара – нумар дакумента, які сведчыць асобу суб’екта персанальных даных, у выпадках, калі гэта інфармацыя ўказвалася суб’ектам персанальных даных пры дачы сваёй згоды аператару або апрацоўка персанальных даных ажыццяўляецца без згоды суб’екта персанальных даных;
- выкладанне сутнасці патрабаванняў суб’екта персанальных даных;
- асабісты подпіс або электронны лічбавы подпіс суб’екта персанальных даных.
Адказ на заяву накіроўваецца суб’екту персанальных даных у форме, якая адпавядае форме падачы заявы, калі ў самой заяве не пазначана іншае.
Тэрмін адказу на заяву залежыць ад рэалізуемага суб’ектам персанальных дадзеных права (частка першая пункта 2 артыкула 10, пункт 2, частка другая пункта 4 артыкула 11, пункт 2 артыкула 12, частка першая пункта 2 артыкула 13 Закона):
| Рэалізуемае права суб’екта персанальных даных | Тэрмін адказа суб’екту персанальных даных |
| Водгук згоды | 15 дзён пасля атрымання заявы |
| Атрыманне інфармацыі аб апрацоўцы персанальных даных | 5 дзён пасля атрымання заявы |
| Унясенне змяненняў у персанальныя даныя | 15 дзён пасля атрымання заявы |
| Атрыманне інфармацыі аб прадастаўленні персанальных даных трэцім асобам | 15 дзён пасля атрымання заявы |
| Спыненне апрацоўкі персанальных даных (іх выдаленне) | 15 дзён пасля атрымання заявы |
'